De vmbo-leerlingen die meedoen aan een onderzoeksproject van de Hanzeschool mogen als ze het gymlokaal binnenkomen zelf een sport kiezen. Wordt het longboarden of basketballen? Ze kijken instructiefilmpjes op de iPad en kunnen met behulp van een app vervolgens zelf aangeven welke vaardigheden ze in hun gekozen sport willen leren. En op welk niveau. Het is een ongebruikelijke vorm van lesgeven in het bewegingsonderwijs. Maar de gangbare, op competitie gerichte gymlessen vinden kinderen niks, vertelt Remo Mombarg. “Dat blijkt uit gesprekken die we hadden met leerlingen op het vmbo. Vooral de meiden hebben er niet veel mee op.” Wat ze wel willen? Een les waarin het niet gaat om wedstrijdjes, maar om hoe goed je zelf kan trickbiken of frisbeeën en waar je eigen vooruitgang centraal staat.
Zelfstandig sporten: Zelf doelen stellen
Mombarg onderzoekt de effecten van zelfstandig sporten op het vmbo, een project gefinancierd door ZonMw. De aanleiding voor het project is tweeledig. Vanuit het bewegingsonderwijs is er onvrede over het aanbod van de gymlessen, dat volgens docenten niet meer aansluit bij de behoeften van de leerlingen van nu. Daarnaast is geconstateerd dat het met de gezondheid van leerlingen op het vmbo in vergelijking met andere kinderen niet goed gesteld is. Ze bewegen het minst en vertonen meer risicovol gedrag met betrekking tot roken, alcohol, en soa’s in vergelijking met andere kinderen. Mombarg denkt dat het aanleren van zelfregulatie jongeren stimuleert meer te bewegen. “Uit de topsport weten we dat het toepassen van zelfregulatie leidt tot betere prestaties.”
Het nieuwe lespakket is erop gericht leerlingen zelf doelen te laten stellen, wat een beroep doet op hun zelfregulatievaardigheden. “Zelfregulatie gaat om een combinatie van plannen, monitoren, uitvoeren en evalueren van je eigen gedrag dat overeenkomt met de gewenste doelen”, legt Mombarg uit. “De gymles is geschikt voor het ontwikkelen van die vaardigheden, omdat de resultaten en activiteiten heel zichtbaar zijn. Als de leerling als doel stelt meer te scoren uit de lay-up in basketbal, kan hij eenvoudig bijhouden of dat ook echt lukt.”
Zelfregulatie de juiste koers
De onderzoekers hopen dat het aanleren van zelfregulatie in een sportcontext zijn vruchten afwerpt in het aannemen van een gezondere leefstijl in zijn algemeen. “We passen hetzelfde kunstje toe in mentorlessen, waar leerlingen een keuze mogen maken uit verschillende thema’s.” Ze kunnen bijvoorbeeld doelen stellen in thema’s als ‘meer water drinken’. Of ‘minder suikerhoudende dranken drinken’. “Vmbo-kinderen weten goed dat ze niet te veel cola moeten eten en niet op de scooter moeten stappen. Ze hebben alleen geen idee hoe eraan te beginnen. Groepsdruk vormt bijvoorbeeld een probleem.”
Leerlingen vinden het zelf mogen kiezen tot nu toe aantrekkelijk. LO-leraren zijn volgens de eerste resultaten ook enthousiast, al kost het loslaten van de oude lessen wat moeite. De interventie vereist een andere didactiek. In plaats van instructie geven, ligt de nadruk op het werken met digitale hulpmiddelen . “De rol van docenten ligt hier meer in procesbegeleiding dan in het voorschrijven van activiteiten. Het is even omschakelen, maar leraren lijken er goed mee om gaan.”
Na afronding van het onderzoeksproject wordt de interventie nog wat bijgeschaafd tot het lespakket klaar is voor verspreiding onder vmbo-scholen. “Het implementeren van zelfregulatie is de juiste koers binnen het bewegingsonderwijs”, zegt Mombarg. “Daar ben ik van overtuigd.”
Andere onderzoeksprojecten binnen het lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap richten zich op bewegingsonderwijs, jeugdsport, actieve en gezonde leefstijl, presteren en belastbaarheid en organisatie van evenementen:
- Ieder kind heeft gymtalent: onderzoek naar welke inhoud en begeleiding ervoor zorgt dat kinderen voldoende sportvaardigheden, beleving en zelfregulatie ontwikkelen om zich te kunnen redden in de huidige en toekomstige bewegingscultuur.
- Presteren en belastbaarheid: onderzoek met de Zephyr (monitoringssysteem) naar hoe fysieke belasting op een betrouwbare, valide en uitvoerbare wijze objectief gemeten en teruggekoppeld kan worden naar voetballers, brandweermannen en anderen met een zwaar beroep.
Dit artikel maakt deel uit van een reeks artikelen met lectoren die deel uitmaken van het Lectorenplatform Sport & Bewegen. Lees ook de andere artikelen uit deze reeks.
- Beweegparcours meet motorische vaardigheid binnen één minuut
- Gelijke sportmogelijkheden voor kinderen met een beperking
- Duurzaam en verantwoord hardlopen met intelligente apps
- Een beweegprogramma voor meer vitaliteit
- Grensoverschrijdend gedrag: het andere gezicht van sport
- Tablets, camera’s en video’s in de gymles
- Sportadvies op maat voor kinderen
Lectorenplatform
Alles over praktijkgericht onderzoek vind je op het lectorenplatform: Sportenbeweegonderzoek.nl.
Contactgegevens lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap
Hanzehogeschool Groningen
Willem Alexander Sportcentrum, Zernikeplein 17, Groningen
Email
Website Instituut voor Sportstudies
